ავტორი: ალექსანდრე კვახაძე
2023 წლის 8 აგვისტოს მნიშვნელოვანი ოფიციალური დელეგაცია გაემგზავრა ღირსშესანიშნავი ვიზიტით მარიუპოლში, უკრაინულ ქალაქში, რომელიც 2022 წელს რუსეთის ოკუპაციის ქვეშ მოექცა. ჩეჩნეთის დედაქალაქ გროზნოს მერმა ხას-მაგომედ კადიროვმა და დე ფაქტო მარიუპოლის ადმინისტრაციის ლიდერმა, ოლეგ მორგუნმა, ორ ქალაქს შორის დაძმობილების ხელშეკრულება გააფორმეს. აღსანიშნავია, რომ ჩეჩნეთის რესპუბლიკის მეთაურმა რამზან კადიროვმა, თავის მხრივ, საკუთარ სოციალური მედიის პლატფორმაზე გამოთქვა მოსაზრება ამ მოვლენის შესახებ და დაადასტურა, რომ „ეს გადაწყვეტილება გააძლიერებს ჩვენს თანამშრომლობას არსებით სფეროებში და მოიტანს პოზიტიურ ტრანსფორმაციას სასიცოცხლო და სოციალურად მნიშვნელოვან სფეროებში.“ საზეიმო ცერემონიაზე ასევე გაიხსნა მეორე მსოფლიო ომის ღირსეული გმირების მემორიალი. მაგრამ რა იმალება რეალურად მარიუპოლში რამზან კადიროვის დიდი ინტერესის უკან?
მარიუპოლის შემზარავი ალყის ფონზე რამზან კადიროვმა ენთუზიაზმის მოულოდნელი მოზღვავება გამოავლინა. უამრავმა ჩეჩნურმა ქვედანაყოფმა, რომელიც მტკიცედ იყო დაკავშირებული რუსეთთან, წვლილი შეიტანა მარიუპოლის სასტიკ ბრძოლაში. მიუხედავად იმისა, რომ კონფლიქტში მათი უშუალო ჩართვის მასშტაბის შესახებ დებატები გრძელდებოდა, ამ ჩეჩნურმა ქვედანაყოფებმა გაავრცელეს უამრავი ვიდეო, რომელიც ადასტურებს მათ არსებობას ქალაქში. კადიროვმა შესამჩნევად გააძლიერა მონაწილეობა პოსტკონფლიქტურ საქმეებში მხოლოდ და მხოლოდ აზოვსტალის მცველთა დანებებისა და ქალაქის სრულმასშტაბიანი ოკუპაციის შემდეგ.
გავრცელებული ინფორმაციით, ალაშ დადაშოვი, კადიროვის თანამოაზრე და ცნობილი ილიჩის რკინისა და ფოლადის საწარმოს თანამფლობელი, აღმოცენდა, როგორც თვალსაჩინო ფიგურა მარიუპოლის პალიტრაში. დადაშოვმა, რომელიც ასევე ფლობს მოსკოვში დაფუძნებულ MMA კლუბ “ახმატს”, მარიუპოლში მრავალი საწარმოს დარეგისტრირებით კიდევ ერთი ნაბიჯი გადადგა. მარიუპოლში ჩეჩნური ბიზნეს წამოწყების შესახებ არსებული, თუმცა მწირი, ინფორმაციაც კი უდავოდ ხაზს უსვამს კადიროვის ინტერესებს რეგიონში.
კადიროვის მზარდი ინტერესი მარიუპოლის მიმართ შეიძლება რამდენიმე ფაქტორს მივაწეროთ. ჯერ ერთი, როგორც სახმელეთოდ იზოლირებული ჩეჩნეთის ლიდერი, ის დიდი ხანია ეძებს ზღვაზე გასასვლელს. მისი წინა მცდელობები, გაევრცელებინა თავისი გავლენა დაღესტანზე და დაეცვა პოზიციები კასპიის ზღვის პორტებში, წარუმატებელი აღმოჩნდა. ანალოგიურად, სასტიკი კონკურენციის ლანდშაფტი რუსეთის სხვა შავი და კასპიის ზღვის პორტებს შორის, მათ შორის ნოვოროსიისკი, ასტრახანი და ანექსირებული ყირიმიც კი, წარმოადგენდა მნიშვნელოვან დაბრკოლებებს კადიროვის მისწრაფებებში დაემკვიდრებინა აქ თავი. ამის საპირისპიროდ, მარიუპოლის გაპარტახებამ და დანგრევამ ის არსებითი კონკურენციის გარეშე დატოვა, რაც კადიროვს უნიკალურ შესაძლებლობას აძლევდა გავლენა მოეხდინა შედარებით არაკონკურენტულ გარემოში. მეორეც, ფინანსური ინტერესები ამ განტოლებაში დიდია. მიუხედავად იმისა, რომ მარიუპოლის სამრეწველო ობიექტების დიდი ნაწილი ნანგრევებში იყო ომის აქტიურიფაზის შედეგად, რუსეთის მთავრობა მიზნად ისახავს ოკუპირებულ ქალაქში სრულმასშტაბიანი რეკონსტრუქციის პროგრამის დაწყებას. ეს ამბიციური წამოწყება მიზანმიმართულია მნიშვნელოვანი საბიუჯეტო ხარჯების გადამისამართებას უამრავ ინფრასტრუქტურულ პროექტში. კადიროვისა და მისი თანამოაზრეებისთვის ეს არის უნიკალური და მომგებიანი შესაძლებლობა შემოსავლის დამატებითი ნაკადის უზრუნველსაყოფად. ისინი მზად არიან მონაწილეობა მიიღონ ტენდერებში, რომლებიც დაკავშირებულია ამ რეკონსტრუქციის პროექტებთან, რაც ასევე უკავშირდება პოტენციური კორუფციული სქემების ქსელში მონაწილეობას.
ასევე გასათვალისწინებელია კადიროვთან დაკავშირებული ქვედანაყოფების გარკვეული ბოევიკების პოტენციური მოტივაცია, რომლებიც შესაძლოა მიტოვებული ქონების დაპატრონების შესაძლებლობას ეძებენ. რუსული მედიის ცნობით, ამ ოდესღაც აყვავებული ქალაქის მოსახლეობა, რომელიც დაახლოებით ნახევარ მილიონს შეადგენდა, მისი ანექსიის შემდეგ დაახლოებით ორმოცდაათ პროცენტამდე შემცირდა. ამ მნიშვნელოვანმა დემოგრაფიულმა ცვლილებამ გამოიწვია საცხოვრებელი სახლების მნიშვნელოვანი რაოდენობის მიტოვება. ნაკლებად სავარაუდოა, რომ გარკვეული კატეგორიის ლტოლვილები, განსაკუთრებით უკრაინის ხელისუფლების ლოიალური პირები, დაბრუნდებიან ქალაქში, სანამ ის რუსეთის ოკუპაციის ქვეშ იმყოფება. შესაბამისად, ჩნდება შესაძლებლობათა მნიშვნელოვანი ფანჯარა, რომელიც შეიძლება დაინახოს არა მხოლოდ კადიროვის მაღალი რანგის მეთაურებმა, არამედ ბინებით დაჯილდოვებულმა რიგითმა წევრებმაც.
კადიროვისთვის გარკვეული პრივილეგიების მინიჭება მარიუპოლის კონტექსტში შეიძლება ჩაითვალოს მადლიერების ჟესტად პრეზიდენტ პუტინისადმი მისი ურყევი ლოიალობისთვის. უკრაინულ კამპანიაში კადიროვთან დაკავშირებული ქვედანაყოფების ჩართვისა და უკრაინაში პუტინის ძალისხმევის ცალსახა პოლიტიკური მხარდაჭერის გარდა, კადიროვმა პუტინის მხრიდან დამატებითი პატივისცემა მოიპოვა ვაგნერის ჯგუფის და ევგენი პრიგოჟინის წარუმატებელი გადატრიალების მცდელობის დროს. ამ კრიტიკულ მომენტში კადიროვი აქტიურად იდგა პუტინის გვერდით და გამოთქვა მზადყოფნა საჭიროების შემთხვევაში დაუპირისპირდეს ვაგნერის ჯგუფს.
თუმცა, ყველა არ მიესალმება კადიროვის ყოფნას მარიუპოლში. მის ოპონენტებს შორის უპირველეს ყოვლისა არიან თვითგამოცხადებული დონეცკის სახალხო რესპუბლიკის (დსრ) დე ფაქტო ოფიციალური პირები, რომლებსაც მარიუპოლი გადაეცათ მისი ანექსიის შემდეგ. მარიუპოლში ბრძოლის დროსაც კი, დსრ-თან დაკავშირებულმა მაღალჩინოსნებმა შეშფოთება გამოხატეს კონფლიქტში ჩეჩნური ძალების შეზღუდული ჩართულობის შესახებ. გარდა ამისა, გავრცელდა ინფორმაცია მარიუპოლში დისლოცირებულ რუსულ და ჩეჩნურ ქვედანაყოფებს შორის პერიოდული შეტაკებების შესახებ. თუმცა, მთლიანობაში, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ეს გამოწვევები მნიშვნელოვან დაბრკოლებებს შეუქმნის კადიროვს, რომელიც კვლავ სარგებლობს პუტინის ურყევი მხარდაჭერით.
დაბოლოს, კადიროვის პოზიციის გაძლიერება ოკუპირებულ მარიუპოლში ხაზს უსვამს მის განსაკუთრებულ როლს პუტინის ძალაუფლების სტრუქტურაში. უკრაინის წარუმატებელი კონტრშეტევისა და გაჭიანურებული სტატუს კვოს პირობებში, კადიროვი მზად არის გააძლიეროს თავისი ფინანსური და პოლიტიკური გავლენა. თუმცა, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ მას შემდეგ რაც ის მიიღებს თავის ჯილდოს, ჩვენ ვიხილავთ ჩეჩნური შენაერთების აქტიურ მონაწილეობას უკრაინის შიგნით რუსეთის თავდაცვით თუ შეტევითი სამხედრო ოპერაციებში.
